HR: Deze plek is speciaal. Er is geen ander huis zoals dit in Polen. Ik was uitgenodigd voor de tiende verjaardag van de stichting die voor dit huis is opgericht. Paleczny was aan het spelen. De heer en mevrouw Ochman waren er. In één woord, de artistieke wereld. Wanda Wiłkomirska leefde toen nog. Toen ik zes jaar geleden erg ziek was, dacht ik bij mezelf: als ik het overleef, kom ik hierheen. En zes jaar geleden kwam ik hier op krukken, in een korset, een soort middeleeuwse brace, vanwege mijn wervelkolom, die erg ziek was. In Konstancin, in het Comprehensive Rehabilitation Centre, werd ik weer op de been geholpen. Ik kwam hier aan op krukken.
Er is hier een heel leuk publiek. De dwarsdoorsnede van de samenleving is hoog, er zijn concerten. We ontmoeten elkaar elke dag. Ik haal iedereen naar buiten, ik zeg: luister, we gaan niet in kamertjes zitten, deze vier muren hebben al genoeg van onze gedachten aangehoord, laten we elkaar in de ogen kijken. Geloof me, tijdens concerten creëer ik altijd een speciale sfeer voor de ontvangst van muziek. Ik heb zelfs een gedicht verzonnen, dat is als een bugle call, dat muziek de meest geweldige sensaties losmaakt, de ziel heelt en kracht geeft om te overleven. “Ik draag de muziek van mijn ziel aan jou op - misschien zal het je op zijn minst een beetje ontroeren”. Dit is zo'n roepnaam. Ik begroet iedereen hartelijk en zeg dit gedicht op.
Soms lees ik gedichten om een aura van iets buitengewoons te creëren, om al mijn zaken achter me te laten, dat het hier pijn doet, ergens jeukt en me in een betere wereld te begeven die muziek brengt. Dit is muziektherapie. Ik glimlach de hele tijd, soms ben ik serieuzer, maar ik glimlach vaker omdat ik een reactie vind. Als je naar iemand lacht, lacht er iemand naar jou. Ik woonde 10 dagen in het Acteurshuis in Skolimów. Het lukte me nog steeds om met Zofia Kucówna te praten en ik herinner me dat de directeur van het Grand Theatre in Łódź, professor Nałęcz-Niesiołowski, me meenam. Daar zat Połomski op de bank. Toen ik werd voorgesteld, zei ik tegen de heer Połomski - “U bent de decoratie van deze plek” - en hij vond zichzelf en zei: “Vanaf nu niet meer, want u bent hier gekomen”.
Hier is een dame, een prachtig persoon, die Alzheimer heeft en zo'n beetje haar eigen wereld heeft, maar als ze naar de concerten komt, komt ze terug in de realiteit, gebaart ze, geniet ze, alsof ze zweeft. Er was ook een universiteitsprofessor. Toen ik aankwam, trof ik haar in perfecte conditie aan. Toen zag ik hoe ze zich verstopte in haar wereld van Alzheimer. Ze was lief, vriendelijk, warm. Dus langzaam, langzaam kroop ze in zichzelf. Haar zoon kwam haar bezoeken, heel zorgzaam. Hij zat naast zijn moeder, die haar ogen dicht had. Op een gegeven moment opende ze haar ogen, keek met bewuste ogen op en zei. Theater. En de zoon zei tegen mij: 'Mevrouw Hania, hoorde u dat? Mama is terug in de realiteit'. Dus dat is de fantastische impact van muziek. Muziek is ons thuis. Deze concerten waren er misschien niet geweest als ik ze niet had georganiseerd. Ik voelde de behoefte om mensen te ontmoeten. Ik vroeg ons voor de tweede keer te ontbijten in de woonkamer en vroeg dan: En wie waren jullie daarvoor? Nu zijn we al in ons gezamenlijke familiehuis. Dit is ons laatste adres. Vertel me alsjeblieft wat je tot nu toe hebt gedaan? Vertel ons alsjeblieft wat het meest interessant is geweest in je leven”. En de verhalen begonnen. Ik haalde herinneringen op die al erg verborgen waren. Hier kwamen ze aan de oppervlakte.
En dat is waar het allemaal om draait, het opnieuw beleven van mooie momenten. Het draait allemaal om muziek. Muziek is de remedie voor contact, voor openheid, voor een heel prettige ervaring. We hebben veel artiesten die graag komen. Ik inspireer mezelf. Ik beschouw mezelf als iemand die het leven bezielt. Ik dank God dat ik dat nog steeds kan. Muziek verzacht. Muziek veredelt ons. Waarom? Omdat we aan aangename dingen denken als we naar muziek luisteren. Muziek bevrijdt dromen. Je moet je dromen volgen. Een van de dames zei op een gegeven moment 'Wacht, wacht, welk gedicht was dat? Dat gedicht heb ik op de middelbare school geleerd' en ze begon de woorden langzaam te fluisteren'.
WP: Mevrouw Hania, ik heb ooit een lezing gehoord van een bekende Nederlandse neuropsycholoog, Erik Scherder. Hij sprak onder andere over het feit dat er een klein gebied in de hersenen is dat heel langzaam veroudert. In dit gebied worden glimlachen en muziek gecodeerd. Zelfs mensen met zeer vergevorderde dementie zijn in staat om met een glimlach te reageren op aangename gewaarwordingen en deze te ervaren terwijl ze naar muziek luisteren. Ik ben zo vrij geweest om een citaat uit een van uw uitspraken in het interview met Ola Jacks te combineren met waar Prof. Scherder het over had. Ik heb dit interview getiteld met de zin: “Muziek maakt het mogelijk om langzamer en aangenamer oud te worden”.
HR: O jee, wat mooi. We kunnen dromen terwijl we naar muziek luisteren. Heeft u het bij u?
WP: Helaas niet, maar ik zal het u per post sturen.
HR: Hartelijk dank. Ik ben blij dat we elkaar hebben ontmoet. Laten we naar mijn kamer gaan. Ik zal u laten zien hoe ik leef.
Prof. Hanna Rejmer werd geïnterviewd door Waldemar Pankiw en Krystyna Gaglio.